GAZ 51

W roku 1944 opracowano samochód Gaz - 51, następnie produkcję tych pojazdów rozpoczęto dwa lata później. Ciężarowy samochód GAZ - 51 miał ładowność 2,5 tony. Znalazł szybko zastosowanie w wielu dziedzinach gospodarki ZSRR i był produkowany w wielu odmianach przez 30 lat, aż do roku 1975. GAZ - 51 był najpopularniejszymi samochodami w Związku Radzieckim, stanowiły około połowy wszystkich samochodów wyprodukowanych w gorkowskiej fabryce w ciągu 50 lat. Latem roku 1950 między Polską a Związkiem Radzieckim została podpisana umowa licencyjna w myśl której w Polsce produkowane miały być samochody: osobowe (Gaz M20 - Warszawa) i ciężarowy Gaz - 51 jako Lublin. Zdecydowano ze produkcja będzie sie odbywać w nowo wybudowanej fabryce - FSC w Lublinie. Pierwsze egzemplarze były montowane z zespołów dostarczonych ze Związku Radzieckiego. Ze względu na rozbudowywanie fabryki o kolejne działy coraz więcej elementów było produkowanych w Lublinie. W Polsce samochody te wytwarzane były dość krótko bo tylko do roku 1957. Przez sześcioletni okres produkcji Lublin - 51 doczekał się on kilku wersji nadwozi specjalnych. Do najpopularniejszych należały: Kino objazdowe, więźniarka, warsztat terenowy i karetka pogotowia.

 Dane techniczne 

• Silnik → Typ M51, z zapłonem iskrowym czterosuwowy, rzędowy, pionowy, ustawiony wzdłużnie nad osią przednią, zawieszony elastycznie w czterech punktach. Średnica cylindra 82 mm, skok tłoka 100 mm. Liczba cylindrów 6. Pojemność skokowa 3,480 dm³. Stopień sprężania 6,2. Moc maksymalna 51,5 kW (70 KM) przy 2800 obr/min. Maksymalny moment obrotowy 200 Nm przy 1500 obr/min. Kadłub silnika żeliwny, z suchymi tulejami cylindrowymi. Głowica odlewana ze stopu lekkiego. Wal korbowy kuty, podparty na czterech łożyskach ślizgowych. Średnica czopów głównych 64 mm, czopów korbowodowych 51,4 mm. Panewki dzielone, cienkościenne. Tłoki ze stopu lekkiego, wyposażone w dwa pierścienie uszczelniające i dwa pierścienie zgarniające. Korbowody kute. Sworznie tłokowo osadzone pływająco. Układ rozrządu dolnozaworowy, popychaczowy. Wal rozrządu ułożyskowany w kadłubie, napędzany od walu korbowego poprzez przekładnie zębatą. Zawory pionowe, ustawione w jednym rzędzie. Średnica grzybka zaworu ssacego 39 mm, zaworu wydechowego 36 mm. Otwarcie zaworu ssącego 9° przed GMP, zamkniecie 51° po DMP. Otwarcie zaworu wydechowego 47° przed DMP, zamkniecie 13° po GMP. Smarowanie: mieszane, cisnieniowo-rozbryzgowe. Pompa olejowa zębata. Filtry oleju pełnego przepływu, typu szczelinowego oraz bocznikowy z wymiennym wkładem. Chłodnica oleju, typu rurkowego, umieszczona przed chłodnica cieczy. Chłodzenie cieczy z obiegiem wymuszonym. Pompa cieczy chłodzącej odśrodkowa. Chłodnica typu rurkowo-płytkiego, umieszczona przed silnikiem. Zasłona chłodnicy sterowana z miejsca kierowcy. Przepływ cieczy chłodzącej regulowany termostatem. Wentylator osiowy, czterołopatowy, napędzany dwoma paskami klinowymi. Zasilanie: gaźnik opadowy K22G lub K49A, ze zmiennym przekrojem gardzieli, z urządzeniem rozruchowym, pompka przyspieszajacą i oszczędzaczem. Przekrój głównej dyszy paliwa regulowany iglica. Pompa paliwa mechaniczna, przeponowa. Filtr paliwa z płytkowym elementem filtrującym. Filtr powietrza mokry. Masa suchego silnika 255 kg.
• Instalacja elektryczna →  Napięcie znamionowe 12V. Biegun dodatni połączony z masa. Zapłon bateryjny. Kolejność zapłonu 1-5-3-6-2-4. Statyczne wyprzedzenie zapłonu 8° przed GMP. Rozdzielacz zapłonu, typu R20, z odśrodkowym regulatorem kata wyprzedzenia zapłonu o zakresie 20°, podciśnieniowym regulatorem o zakresie 12° i z selektorem oktanowym. Świece zapłonowe, z gwintem M18x1,5 o wartości cieplnej 175 (wg.Boscha). Cewka zapłonowa z opornikiem. Prądnica prądu stałego, typu G21, o mocy 210 W, regulator prądnicy trzyrdzeniowy typu RR12. Dwa akumulatory ołowiowe 6 V, o pojemności 60 Ah każdy, połączony szeregowo. Rozrusznik typu ST8, o mocy 1,8 kW, z właczaniem mechanicznym. Reflektory o średnicy układu optycznego 170 mm, z symetrycznym światłem mijania i światlem drogowym. Przednie światła postojowe w oddzielnych lampach umieszczonych na błotnikach. Kierunkowskazy ramieniowe. Sygnał dźwiekowy, jednotonowy, typu SU55. Wycieraczka szyby przedniej jednoramieniowa, napędzana podciśnieniowo z rury ssącej silnika.
• Układ napędowy → Klasyczny (4x2). Sprzęgło cierne, suche, jednotarczowe, sterowane mechanicznie. Dziewięć śrubowych sprężyn dociskowych. Tarcza sprzęgłowa w tłumikiem drgań skrętnych, wyposażona w okładziny cierne o średnicy zewnętrznej 254 mm. Skrzynka przekładniowa trzywałkowa o czterech przełożeniach, nie synchronizowana, zblokowana z silnikiem. Przełożenia na poszczególnych biegach: Ib-6,40 IIb-3,09 IIIb-1,69 IVb-1,00, wsteczny 7,82. Dźwignia zmiany biegów umieszczona obok fotela kierowcy. Wal napędowy rurowy, dwuczęściowy, z łożyskami igłowymi. Przekładnia główna stożkowa, z zębami łukowo-spiralnymi (FIAT - Mammano), o przełożeniu 6,67. Mechanizm różnicowy stożkowy, z czterema satelitami. Półosie napędowe całkowicie odciążone.
• Układ nośny → Rama podłużnicowa, nitowana, podłużnice o przekroju ceowym, tłoczone z blachy stalowej. Zawieszenie kół przednich zależne, na sztywnej osi o przekroju dwuteowym, wspartej na półeliptycznych wzdłużnych resorach piórowych. Amortyzatory hydrauliczne, ramieniowe, dwustronnego działania. Ustawienie kół przednich: kat pochylenia kola 1°, pochylenia sworznia zwrotnicy 8°, kat wyprzedzenia sworznia zwrotnicy 2°30", zbieżność 1,5 - 3 mm. Zawieszenie kół tylnych zależne, sztywny most napędowy wsparty na półeliptycznych, wzdłużnych resorach piórowych oraz resorach pomocniczych. Kola jezdne tarczowe. Obręcze nierozbieralne, o wymiarach 5,00x20". Ogumienie dętkowe, o wymiarach 7,50-20". Kola tylne bilźniacze.
• Układ kierowniczy → Przekładnia kierownicza ślimakowa, globoidalna, z podwójna rolka, o średnim przełożeniu 20,5. Mechanizm zwrotnicy umieszczony za przednia osia. Wal kierownicy jednoczęsciowy. Kolo kierownicy trzyramienne, o średnicy 450 mm.
  
• Układ hamulcowy → Hamulec zasadniczy uruchamiany hydraulicznie, jednoobwodowy. Hamulce kół przednich i tylnych bębnowe. Średnica wewnętrzna bębnów hamulcowych kół przednich 355,5 mm, kół tylnych 380 mm. Szerokość okładzin ciernych kół przednich 60 mm, kół tylnych 80 mm. Hamulec pomocniczy (ręczny) mechaniczny, tarczowy. Tarcza hamulcowa umieszczona na wale głównym skrzynki przekładniowej.
  
• Nadwozie → Kabina kierowcy konstrukcji drewniano-metalowej, zamknięta, dwudrzwiowa, dwumiejscowa. Szkielet kabiny drewniany, pokryty sklejka wodoodporna. Dach pokryty dermatoidem. Osłona silnika i przednie błotniki tłoczone z blachy stalowej. Kabina umocowana do ramy poprzez cztery poduszki gumowe. Drzwi zawieszone na słupku przednim. Szyba przednia plaska, dwudzielna, szyby w drzwiach opuszczane i uchylne. Poduszki siedzeń inwidualne, oparcie wspólne, z możliwoscia regulacji kata pochylenia. Skrzynia ładunkowea drewniana, podłoga i ściany z desek sosnowych, z okuciami stalowymi. Ściana tylna otwierana. W ścianach bocznych gniazda na pałąki opończy. Kolo zapasowe umocowane poziomo na wsporniku prawej podłużnicy ramy, za kabina. Zbiornik paliwa umieszczony pod siedzeniami kierowcy i pasażera, z wlewem po lewej stronie kabiny kierowcy.
• Wymiary → Rozstaw osi 3300 mm, rozstaw kół przednich 1585 mm, kół tylnych 1650 mm. Długość całkowita 5525 mm, szerokość 2200 mm, wysokość 2100 mm (bez opończy). Kat natarcia 40°, kat zejścia 32°. Prześwit poprzeczny 245 mm. Wymiary wewnętrzne skrzyni ładunkowej 2940 X 1990 X 540 mm. Wznios podłogi nad jezdnia 1200 mm. Powierzchnia skrzyni ładunkowej 5,85 m². Objętość skrzyni ładunkowej 3,17 m².
• Masy → Własna pojazdu 2710 kg, ładowność dopuszczalna 2500 kg, dopuszczalna masa całkowita 5350 kg. Rozkład obciążeń: os przednia 1600 kg, os tylna 3750 kg. Dopuszczalna masa całkowita holowanej przyczepy 3500 kg.
• Pojemności → Zbiornik paliwa 90 dm³, układ smarowania silnika 7 dm³, układ chłodzenia 14,5 dm³ (z podgrzewaczem), skrzynka przekładniowa 3,3 dm³, tylny most 2,6 dm³, przekładnia kierownicza 0,5 dm³, układ hamulcowy 0,5 dm³, filtr powietrza 0,35 dm³ 
• Dane eksploatacyjne → Szybkość maksymalna 70 km/h. Najmniejsza średnica zawracania 15,2 m. Zdolność pokonywania wzniesień na I biegu 26 %. Ciśnienie w ogumieniu: przód 0,30 MPa, tył 0,35 Mpa.

STAR 21

W 1957 roku z taśmy montażowej w Starachowicach zaczeły zjeżdzać Stary 21, będące ulepszoną wersją Stara 20. Powiększono ładowność samochodu do 4000 Kg, przy nieznacznym wzroście masy własnej. Wprowadzono nową 5 - biegową skrzynię przekładniową, w której piąty bieg był nadbiegiem, co przyczyniło się do zmniejszenia zużycia paliwa.W oparciu o Stara 21 budowano wiele samochodów pochodnych. Star 21 pełnił rolę modelu przejściowego i był produkowany do końca 1959 roku.

 Dane techniczne 

• Silnik → Typ S42, z zapłonem iskrowym. Czterosuwowy. Dane jak w samochodzie Star 20, ze zmianami: Wentylator osiowy, sześciołopatkowy, napędzany od wału korbowego paskiem klinowym, gaźnik opadowy, typu G43 BEJ.
• Układ napędowy → Klasyczny (4X2). Dźwignia zmiany biegów umieszczona obok fotela kierowcy.
• Układ nośny → Rama podłużnicowa, spawana. Podłużnice o przekroju ceowym, tłoczone z blachy stalowej. 
• Układ kierowniczy → Przekładnia kierownicza ślimakowa, globoidalna, z podwójną rolką, o średnim przełożeniu 20,75.
• Układ hamulcowy → Hamulec zasadniczy uruchamiany hydraulicznie, jednoobwodowy. Pneumatyczny, podciśnieniowy, mechanizm wspomagający.
  
• Nadwozie → Kabina kierowcy wagonowa, typu N23 (alternatywnie N20), całkowicie metalowa, zamknięta, dwudrzwiowa.
  
• Wymiary → Rozstaw osi 3000 mm, rozstaw kół tylnych 1600 mm, kół przednich 1600 mm. odstęp kół bliźniaczych 225 mm. Długość całkowita 5920 mm, szerokość 2200 mm, wysokość bez obciążenia z opończą 2600 mm. 
• Masy → Własna pojazdu 3425 Kg, dopuszczalna masa całkowita 7775 Kg. Ładowność 4000 Kg.
• Pojemności → Zbiornik paliwa 105 dm³
• Dane eksploatacyjne → Szybkość maksymalna 78 Km/h. Zużycie paliwa 27 dm³/100 Km. Najmniejsza średnica zawracania 15,6m.