Zamek książęcy położony jest na skarpie w północno-wschodniej części miasta. Zbudowany został najprawdopodobniej przed rokiem 1489 przez Piastów cieszyńskich, był sprzężony z fortyfikacjami miejskimi. W 1571 roku przeszedł do rąk możnowładców niemieckich, następnie zakupił go Aleksander Sułkowski. Pierwotny zamek gotycki był wielokrotnie przebudowywany w XVII i XVIII w. Ostatnią przebudowę przeprowadzono w latach 1855-1858 która zmieniła bryłę zamku zacierając jego pierwotny charakter obronny. Obecnie zamek jest czteroskrzydłową budowlą założoną na planie trapezu z dziedzińcem pośrodku i kaplicą dostawioną do naroża południowo-wschodniego. W części północnej zamku zarysowują się w przyziemiu pozostałości pierwotnych murów gotyckich z łamanego kamienia na zaprawie wapiennej.
Ruiny zamku królewskiego znajdują się na wysokim wzgórzu, na lewym brzegu Czarnej Przemszy, w północnej części miasta. Zamek został zbudowany w drugiej połowie XIV wieku przez Kazimierza Wielkiego i łączył się z miejskimi murami obronnymi. Być może powstał na miejscu wcześniejszego grodu, którego pozostałości można dopatrzeć się w wale zamykającym teren przedzamcza od północy. Zespół zamkowy składał się z pierwotnego zamku właściwego oraz rozległego przedzamcza, którego elementy murowane w postaci fundamentów bramy oraz murów zostały odsłonięte podczas badań archeologicznych prowadzonych przez Włodzimierza Błaszczyka w latach 1954-58. Zamek właściwy zbudowany z miejscowego kamienia na planie nieregularnym, otoczony był podwójnym murem obwodowym. Wewnątrz dziedzińca, w narożu północno-zachodnim, stanęła cylindryczna wieża-donżon zbudowana z kamienia, o ostrołukowym otworem wejściowym położonym nad poziomem dzisiejszego dziedzińca, nad odsadzką (tak jak w Czchowie i w Iłży). Od strony południowo-zachodniej wznisiono piętrowy budynek mieszkalny, pod którym być może znajdowało się dojście do zamku. Nie ustalono, jaki był system obrony wejścia. Zachowały się ślady ganku obiegającego wyższe mury wewnętrzne od strony północno-zachodniej, być może powiązanego kiedyś z gankiem otaczającym wieżę-donżon na wysokości odsadzki. Mury zewnętrzne, niższe, podparte były skarpami i otoczone suchą fosą. Według lustracji z 1564 roku zamek był częściowo opustoszały i stawał się ruiną. Po pożarze w 1616 roku odbudowano go staraniem Andrzeja Dębińskiego. Częściowo zniszczony przez wojska szwedzkie w roku 1655 został ponownie odbudowany. W XVIII w. popadł w ruinę i dopiero z inicjatywy Banku Polskiego w 1834 roku został odbudowany według projektu Franciszka Marii Lanciego. Wieżę wówczas obniżono i dodano istniejące do dziś blankowanie. Budynek mieszkalny uległ gruntownej przebudowie z przeznaczeniem na szkołę górniczą. Wprowadzono nowe otwory okienne w obramieniach ceglanych. Od strony południowo-wschodniej zbudowano dwukondygnacyjne arkady ostrołukowe przerzucone nad istniejącym zagłębieniem po fosie. Przebudowa zamku przez Lanciego jest przykładem tendencji konserwatorskich I połowy XIX w.
Ruiny zamku królewskiego znajdują się na wysokim, skalistym wzgórzu wapiennym. Zamek zbudowany został przez Kazimierza Wielkiego w połowie XIV wieku, był związany z systemem obrony granicy państwa od strony Śląska. W 1370 roku nadany został przez Ludwika Węgierskiego Władysławowi Opolczykowi, a w r. 1396 odebrany zbrojnie przez Władysława Jagiełłę. Można przypuszczać że w XV i XVI wieku był rozbudowany przez Myszkowiskich i Męcińskich. Pierwotny zamek znajdował się na najwyższym szczycie skały, od północy. Pozostały tu ruiny wieży o okrągłym zarysie.
Ruiny zamku z XVI wieku otoczone wodą. Zbudowany został na planie prostokąta, z dwoma budynkami przy krótszych bokach i wieżą bramną stojącą pomiędzy nimi.
Ruiny zamku położone są na wysokiej górze na prawym brzegu Olzy. Zamek wzniesiono na miejscu dawnego grodu kasztelańskiego wzmiankowanego w roku 1155, ale istniejącego już wcześniej. Z połowy XI wieku pochodzi zachowana kamienna rotunda, kaplica grodowa. Zamek powstał na przełomie XIII i XIV wieku. Około roku 1800 został zburzony. Ocalała tylko wielokondygnacjowa kamienna wieża, zbudowana w XIV w., na planie kwadratu i zwieńczona w XV w. machikułami i wykuszami. Wykopaliska po II wojnie światowej ujawniły fragmenty murów zamkowych.
Ruiny zamku bastionowego na prawym brzegu rzeki Liswarty, bezpośrednio nad jej wielkimi rozlewiskami. Zamek wzniesiono na tym miejscu w XV w. Zamek bastionowy został założony w 1632 roku przez Stanisława Warszyckiego, późniejszego kasztelana krakowskiego. W latach 1655-1756 był tak warowny i groźny, że nie atakowali go Szwedzi. W 1823 roku cały zespół warowny już był w ruinie, lecz zachował ogólne założenie bastionowe. Założony jest na planie wydłużonego czworoboku, na którego krótszych bokach umieszczono działa rogowe. Od południowego zachodu w kurtynie dzieła rogowego jest dwukondygnacjowa brama wjazdowa; na dole przejazd, na górze obejście na wyskości wałów. Drugie dzieło rogowe znajduje się z przeciwległej strony, północno-wschodniej. W kutrynie jest wąskie przejście pod wałami. Od strony zagrożenia, a więc od północnego zachodu, na długiej kurtynie jest jeden wielki bastion. Przed bramą od strony północno-wschodniej i północno-zachodniej widoczne są ślady fos. Od strony rzeki występuje mocno zniekształcony, nieregularny zarys murów i wałów. Fortyfikacje te usypano z ziemi i z zewnątrz oblicowano cegłą. Na wałach od strony zagrożenia jak również na bramnym dziele rogowym występują przedpiersia ziemne. Od strony Liswarty są ślady murowanego przedpiersia. W obrębie zachowanych fortyfikacji wznosi się kościół z XVI w. przebudowany w latach 1630-50, w pobliżu którego znajdują się tylko ruiny budynku mieszkalnego, zwanego domem kasztelanowej, tak więc trudno jest określić pierwotną zabudowę dziedzińca zamkowego. Bastionowy zamek w Dankowie stanowi odosobniony w Polsce przykład zastosowania przy rozplanowaniu fortyfikacji zasad, które wyłożył francuski fortyfikator Jean Errard de Bar le Duc.
Prawdopodobnie są to ruiny strażnicy wzniesionej przez Kazimierza Wielkiego na pograniczy śląskim, opuszczonej po 1370 roku.
Ruiny zamku rycerskiego na skalistym wzgórzu. W 1327 roku Władysław Łokietek oddał wieś Morsko kanonikom laterańskim w Mstowie; w ich rękach pozostawała jeszcze w 1470 roku. Na początku XVI wieku była własnością rodziny Włodków, którzy zapewne na przełomie w. XV i XVI zbudowali zamek murowany z kamienia. Następnie przeszła w posiadanie Zborowskich, w 1531 roku wzmiankowane jest fortalitium w Morsku. Później właścicielami Morska byli Brzescy i Giebułtowscy. W XVII wieku zamek został opuszczony. W latach 1929-33 u stóp południowego wzgórza zamkowego architekt Witold Czeczott wzniósł nowy dom mieszkalny. Na podstawie istniejących murów można ustalić, że zamek został założony na planie nieregularnym, wydłużonego wieloboku o powierzchni około 500 m², składał się z elementów mieszkalnych i obronnych. Do zamku był wyłącznie dostęp pieszy z przedzamcza o powierzchni około 800 m² położonego poniżej od strony zachodniej, od strony wschodniej otoczonego wałami łączącymi poszczególne wolno stojące skałki. Zamek w Morsku jest dobrym przykładem zamku zbudowanego na skalnym wzgórzu, w pełni wykorzystującego warunki naturalne do wzniesienia zarówno umocnień jak i pomieszczeń mieszkalnych, podobnie jak pierwotny zamek w Ogrodzieńcu, który także należał do rodziny Włodków.
Ruiny zamku rycerskiego, położone na łagodnym północnym zboczu wzgórza wśród skał wapiennych. Zamek murowany wzniesiony przez rodzinę Włodków Sulimczyków stanowił ich siedzibę rodową do 1470 roku. Po raz pierwszy występuje w dokumentach Włodek z Ogrodzieńca w 1385 roku a następnie wielokrotnie wzmiankowani dziedzice zamku w XV wieku. W 1470 roku zamek kupili mieszczanie krakowscy Salomonowiczowie, następnie przeszedł na własność Granowskich ze Smolenia. W pierwszych latach XVI wieku powrócił do Włodków. W 1523 roku kupił Ogrodzieniec Jan Boner, burgrabia i żupnik krakowski, po którego śmierci objął zamek jego bratanek Seweryn Boner i w latach 1530-45 zbudował zamek renesansowy na miejscu dawnej warowni średniowiecznej. W 1562 roku zamek przeszedł w posiadanie Jana Firleja, marszałka wielkiego koronnego, jako męża Zofii, córki Seweryna Bonera. W 1587 roku został zdobyty przez wojska arcyksięcia Maksymiliana, pretendenta do tronu polskiego, w 1655 roku częściowo spalony przez wojska szwedzkie. W 1699 roku zamek ogrodzieniecki kupił Stanisław Warszycki, kasztelan krakowski. Około 1695 roku zamek jako wiano przeszedł na własność rodziny Męcińskich. W 1702 roku na zamku wybuchł pożar wzniesiony przez wojska szwedzkie Karola XII. Około 1784 roku Męcińscy sprzedali Ogrodzieniec. Jeszcze w 1810 roku był częściowo zamieszkany. Potem kolejni właściciele zaniedbywali zamek doprowadzając go do zupełnej ruiny. Zespół zamku Bonerów składał się z zamku górnego i położonego poniżej przedzamcza o powierzchni około 3 ha, otoczonego murami wiążącymi występujące na stoku odosobnione skałki. W obrębie murów były zabudowania mieszkalne dla załogi i służby oraz gospodarcze ze stajniami. Wjazd na przedzamcze prowadził od północnego-zachodu przez budynek bramny, przed którym znajdowała się niewielka fosa. Zamek górny zbudowany z wapienia, na planie nieregularnym; przy czym wykorzystano wielkie skały na różnych poziomach. Zamykały go z trzech stron budynki mieszkalne, a z czwartej, od wschodu, mur wzniesiony na skale, na której znajdował się stary budynek. Wewnątrz był dziedziniec I otoczony krużgankami. Budynek południowy i północny miały głębokie trakty, natomiast zachodni stanowił raczej łącznik między nimi. Budynek południowy został wzniesiony na dużej skale, w której umieszczono dwukondygnacyjne piwnice. Na narożniku południowo-zachodnim stanęła charakterystyczna wieża cylindryczna zwieńczona ślepymi machikułami, nazywana w XVII w. basztą Kredencerską. W ścianie południowej tego budynku znajdowała się druga wieża w dolnych kondygnacjach czworoboczna, w wyższych cylindryczna. Budynek północny został zbudowany na stoku. Dolne kondygnacje mieściły od strony dziedzińca piwnice, a od zewnętrznej strony oświetlonej oknami była kuchnia i obok niej piwnica ze studnią. Na wyższych kondygnacjach były pomieszczenia mieszkalne i reprezentacyjne. W budynku zachodnim znajdowała się biblioteka. Sześciokondygnacjowa wieża bramna została zbudowana na planie kwadratu, ale najwyższa kondygnacja była cylindryczna. Na czwartej kondygnacji znajdowała się kaplica zamkowa. Nad bramą była tablica erekcyjna z wyrytym rokiem 1545 – ukończenia budowy. Podjazd do bramy z podzamcza prowadził poprzez murowaną szyję i most zwodzony nad niewielką fosą otoczoną murem. Opisy inwentarzowe zamku z lat 1665 i 1699 wymieniają przeznaczenie wielu pomieszczeń oraz szczegóły urządzenia sal i komnat, ale nie pozwalają na odtworzenie pierwotnego zwieńczenia zabudowań i wież. Do budynku południowego zostały dostawione od zewnątrz dwa dzieła broniące zamku od południa. Pierwsze z nich to tzw. Kurza Noga, wielki budynek na planie prostokąta wzniesiony u podnóża skały. W trzech dolnych kondygnacjach były kazamaty opatrzone strzelnicami, natomiast dwie wyższe służyły za mieszkania. Drugie dzieło wzniesione na skale występującej w kierunku południowo-wschodnim stanowiło w dolnej kondygnacji beluard wysunięty na zewnątrz i zamknięty ustawionymi pod kątem ścianami czołowymi. Wewnątrz zachowały się strzelnice, nazwane w roku 1699 „dziurami do strzelania”, co wskazuje na możliwość ostrzeliwania z nich dojazdu do bramy zamku górnego. Nad beluardem został później nadbudowany budynek, w którym był tzw. pokój marmurowy. Pomiędzy beluardem a Kurzą Nogą znajdował się dziedziniec II, od południa zamknięty murem ze strzelnicami i gankiem straży. Od strony zachodniej do skały, na której został zbudowany zamek, przylegał dziedziniec III otoczony murem z narożną cylindryczną basztą ze strzelnicami. Renesansowy zamek Seweryna Bonera nie był wyłącznie siedzibą reprezentacyjną, ale również warownią, której system obrony uwzględniał przede wszystkim użycie broni palnej. Oprócz strzelnic umieszczonych w budynkach, wieżach i nad bramą oraz w murach przedzamcza, istniała silnie zorganizowana obrona zamku górnego od południa, a więc od strony bezpośredniego zagrożenia, które stwarzała bliskość kulminacji wzgórza górującego nad zespołem zamkowym. Zespół warowny w Ogrodzieńcu można zaliczyć do typu warowni ufortyfikowanej systemem bastejowym.
Ruiny zamku w Olsztynie koło Częstochowy
Ruiny zamku królewskiego na skalistym wzgórzu wśród skałek wapiennych. Zamek zbudował około połowy XIV wieku Kazimierz Wielki, co podają Janko z Czarnkowa i Długosz. Była to jedna z warowni w systemie obrony granic od strony Śląska. W 1370 roku Ludwik Węgierski oddał zamek w lenno Władysławowi Opolczykowi. Władysław Jagiełło siłą odebrał zamek dopiero w 1396 roku a w pierwszej ćwierci XV wieku przekazał w dzierżawę Janowi Odrowążowi ze Szczekocin. W latach 1442-57 niejednokrotnie najeżdżali Olsztyn książęta śląscy. Zamek został w tym czasie znacznie rozbudowany w kierunku południowo-zachodnim. Na południe od zamku w 1488 roku założono miasto. W latach 1540-51 starosta Piotr Opaliński przebudował zamek, zapewne w części północno-wschodniej zamku górnego. W grudniu 1587 roku zamek oblegały wojska pretendenta do tronu polskiego, arcyksięcia Maksymiliana. Załoga pod wodzą Kacpra Karlińskiego nie poddała zamku, który jednak został uszkodzony, na co wskazuje lustracja z 1594 roku. W 1656 roku Szwedzi oblegli i zdobyli zamek. Zamek był siedzibą starostów królewskich, jednakże od połowy XVII wieku popadał w ruinę. W 1722 roku ruiny częściowo rozebrano, aby uzyskać materiał na odbudowę spalonego kościoła w Olsztynie. Zachowane ruiny zamku w obecnym stanie wiążą się z podłożem i stanowią wyraźny akcent w krajobrazie. Zamke górny jest najstarszym elementem całego założenia i pochodzi z XIV wieku. Był wzniesiony z miejscowego kamienia wapiennego na planie zbliżonym do czworoboku, zajmował powierzchnię około 500 m² na najwyższym skalistym wzgórzu. Od strony dostępu w narożu południowo-wschodnim stanęła cylindryczna wieża o wysokości nie przekraczającej 20 m. Obok wieży należy szukać bramy zamkowej. Można przypuszczać, że z przeciwległej strony mały dziedziniec był zamknięty domem mieszkalnym. Poniżej zamku górnego powstał zamek dolny założony na planie nieregularnym na powierzchni przekraczającej 2000 m², otoczony murem obejmującym również wysoką skałkę, na której stanął murowany budynek. Wjazd znajdował się prawdopodobnie od strony południowej. Do tego średniowiecznego założenia w XV i XVI w. zostały dostawione od strony południowo-zachodniej dwa przedzamcza oddzielone murami i fosami. Południowy odcinek murów obwodowych wykorzystał stojące tam skałki wapienne wprowadzając je do linii obrony. Główna wieża na zamku górnym w XV wieku została podwyższona do 26 m o ośmioboczną ceglaną nadbudowę. W północno-wschodniej części zamku górnego zapewne na przełomie w. XVI i XVII zbudowano trzykondygnacjową wieżę mieszkalną. Następnie 20 m poniżej stanęła druga wieża mieszkalna, również trzykondygnacjowa, której najniższe pomieszczenia łączyły się z jaskiniami ukrytymi w masywie wzgórza zamkowego. Obok tej wieży znajdowała się zewnętrzna brama, której fragmenty fundamentów zachowały się. Zabudowa dwóch przedzamczy, których tylko zarys ogólny można było ustalić, składała się z wolno stojących budynków murowanych, z których niektóre były zagłębione w skalne podłoże. Zamek w Olsztynie w pierwotnym układzie był typowym założeniem średniowiecznym złożonym z niewielkiego zamku głównego oraz większego przedzamcza. Rozbudowa w XV i XVI wieku uczyniła z niego warownię, która oparła się oblężeniu w 1587 roku.
Ruiny prywatnego zamku rycerskiego położone na stoku wzniesienia na lewym brzegu rzeki Pilicy, na zachód od miasta. Od roku 1590 Pilica należała do Wojciecha Padniewskiego, który być może miał tu warowną siedzibę. Następnym właścicielami byli Jerzy Zbaraski i Krzysztof Wiśniowiecki, którego córka w 1636 roku wzniosła Pilicę w wianie Stanisławowi Warszyckiemu, kasztelanowi krakowskiemu. Zamek bastionowy, którego fortyfikacje zachowały się, założony był w 1651 roku przez tegoż Stanisława Warszyckiego. Fortyfikacje zostały wzniesione na planie prostokąta (około 300x170 m), na którego narożach umieszczono cztery bastiony murowane z kamienia, wypełnione ziemią. Kurtyny ziemne miały od zewnątrz kamienne oskarpowanie. Na środku kurtyn dłuższych boków prostokąta stanęły zbudowane z kamienia piatta-formy. Brama była również umieszczona w kurtynie południowo-wschodniej, wjazd do niej prowadził przez groblę otoczoną wodami stawów. Na osi wjazdu w obrębie fortyfikacji stał budynek mieszkalny, przebudowany w XIX wieku. W 1655 roku zamek zdobyły wojska szwedzkie, ale niedługo odebrany został przez Warszyckiego. W w. XVIII, XIX i XX często zmieniali się właściciele.
Ruiny zamku książęcego, później biskupiego, położone wśród podmokłych łąk na prawym brzegu rzeki Czermy, we wschodniej części miasta. Pierwotny gród kasztelański w XII i XIII w. znajdował się na wzniesieniu w pobliżu dzisiejszego kościoła św. Jana, na południowym zachód od miasta. Zapewne w XIV w. został wzniesiony nowy zamek na kępie wśród mokradeł, być może w związku z kupnem Siewierza przez Jana, księcia cieszyńskiego. W 1443 roku zakupiony przez biskupa Zbigniewa Oleśnickiego, stał się odtąd własnością biskupów krakowskich. Zamek murowany zaczęto budować jeszcze w XV wieku, ale przebudowy dokonane w pierwszej połowie XVI wieku za biskupa Piotra Tomickiego, w roku 1574 za biskupa Franciszka Krasińskiego oraz w drugiej połowie XVIII w. uniemożliwiają w obecnym stanie badań odtworzenie pierwotnego założenia. Zamek został opuszczony w końcu XVIII w. i popadł w ruinę. Pierwszy zamek murowany był zapewne wzniesiony na planie nieregularnym, na co wskazuje ukształtowanie części wschodniej zabudowanej jednotraktowymi budynkami mieszkalnymi. Pozostałe skrzydła formujące wewnętrzny dziedziniec powstały zapewne dopiero w XVI wieku. Również można przypuszczać, że wysoka wieża bramna z podwójnym wjazdem, ustawiona od strony północnej, pochodzi z pierwszej połowy XVI wieku. Do tej wieży w drugiej połowie XVI wieku zostało dostawione dwukondygnacjowe przedbramie zbudowane z kamienia, na planie czworoboku, zamknięte od strony zewnętrznej półkolem. Wjazd przez podwójne wejście dla konnych i pieszych mieścił się na wyższej kondygnacji. Obie kondygnacje miały strzelnice przystosowane do broni palnej, umożliwiające stosowanie ostrzału flankowego. Na murach otaczających poziom wjazdu znajdował się chodnik straży. Podobne przedbramie było na zamku w Mirze na Białorusi.
Ruiny zamku rycerskiego na wysokiej skale wapiennej (485 m n.p.m.) Było to prawdopodobnie gniazdo rodu Toporczyków Pileckich, którzy zbudowali mały kamienny zameczek na planie nieregularnego wieloboku, zwężającego się przy cylindrycznej wieży górującej nad całą okolicą. Następnie poniżej skały powstały dwa zamki dolne. Od strony wschodniej był zamek na planie nieregularnym z bramą. Zamek od strony zachodniej miał plan nieregularnego wieloboku i do dziś istniejące ruiny zabudowań wskazują, że mogły tu znajdować się zarówno pomieszczenia mieszkalne, jak i urządzenia gospodarcze. Przypuszczalnie założenie pobliskiej Pilicy, usytuowanej nad rzeką i mającej dobre połączenie drogowe, spowodowało opuszczenie zamku, który zapewnie pierwotnie nazywał się właśnie Pilicą.
Ruiny strażnicy w Suliszowicach
Ruiny murowanej strażnicy położone na samotnej skale wapiennej (460 m. n.p.m.) Była to strażnica królewska, której usytuowanie zapewniało daleką widoczność. Należała do pasma obronnego założonego przez Kazimierza Wielkiego do obrony granic królestwa od strony śląskiej. Prawdopodobnie za czasów Władysława Opolczyka była już opuszczona jako niepotrzebna. Pozostały fragmenty muru kamiennego od strony południowej na szczycie skalistego wzgórza. Poniżej skały od strony wschodniej znajdował się dziedziniec otoczony murami oraz skałą występującą na południowy wschód od wzgórza.
Zamek renesansowy otoczony fortyfikacjami nowożytnymi, zwany również Mirowem, został usytuowany na wzgórzu położonym na wschód od miasta. Zbudowany w latach 1585-95 przez Piotra Myszkowskiego, biskupa krakowskiego, i przez jego bratanka Piotra, starostę chęcińskiego, przypuszczalnie według projektów Santi Gucciego. Od 1729 roku należał do rodziny Wielopolskich. Wzniesienie tej rezydencji Myszkowskich łączy się zapewne ze zniszczeniem obronnego dworu znajdującego się na tzw. Kółku wśród łąk koło miasta. Właściwą rezydencję stanowił zachowany do dziś pałac trzykondygnacjowy, założony symetrycznie, z wysuniętymi na osi dwoma ryzalitami. Pomimo przebudowań w XVIII i XIX w. zachował swój pierwotny układ przestrzenny nawiązujący do ówczesnych wzorów włoskich. Od zachodniej strony pałacu znajduje się ogród, w którym można dostrzeć ślady regularnego założenia. Od strony wschodniej, a więc od wjazdu, zostały wzniesione dwa symetryczne pawilony mieszczące kaplicę i bibliotekę. Pawilony te, o formach manierystycznych, zostały zbudowane na ryzalitach występujących na zewnątrz linii murów obronnych. Z pierwotnych umocnień zachowały się dwie kurtyny: północna i południowa obejmujące pawilony, z pozostałościami dawnych strzelnic, oraz fragmenty południowo-zachodniego dzieła narożnego, być może bastei, ale na planie zbliżonym do narysu bastionu typu starowłoskiego. Od strony zachodniej, a więc od miasta, na zboczu wzgórza występują pozostałości umocnień, które pozwalają odtworzyć ich zarys z tej strony. Cały zespół obronny był założony na planie wydłużonego prostokąta z narożnymi dziełami obrony. Pawilony znajdujące się w połowie długości boków południowego i północnego stanowiły oś poprzeczną założenia. Wydaje się, że zachowana krawędź tarasu przed frontem pałacu ograniczała dziedziniec przedpałacowy, oddzielając część wschodnią mając funkcję gospodarczą. Brama wjazdowa znajdować się mogła na osi wzdłużnej w kurtynie wschodniej, między domniemanymi umocnieniami narożnymi.
Zamek rycerski położony na nizinie na prawym brzegu rzeki Soły, w zachodniej części miasta. Murowany zamek zbudowali w połowie XV wieku prawdopodobnie Skrzyńcy herbu Łabędź. W 1467 roku właścicielami Żywca na podstawie królewskiego przywileju zostali Komorowscy, którzy po pożarze zamku w 1477 roku przebudowali go i rozszerzyli w XVI w. czyniąc ze średniowiecznej warowni renesansową rezydencję magnacką. W 1624 roku objęła zamek w zastaw królowa Konstancja, a w 1697 roku nabył go Jan Wielopolski, kanclerz wielki koronny, najbliższy krewny Komorowskich. W 1838 roku Żywiec przeszedł na własność Habsburgów do 1939 roku. W XIX w. zamek był przez nich wielokrotnie przebudowywany. W obecnie istniejącym zespole zamkowym, czworobocznej budowli z wewnętrznym dziedzińcem arkadowym, z dwoma ryzalitami i wieżą północno-wschodnią, występują elementy wcześniejszego założenia stwierdzone podczas badań architektonicznych w 1935 roku. Badania archeologiczno-architektoniczne przeprowadzone w 1968 roku pozwoliły ustalić istnienie w części północnej zamku reliktów pierwszego murowanego zamku z połowy XV wieku. Zostały odsłonięte dwie półbaszty otwarte do wewnątrz oraz łączący je mur, odkryty jeszcze w 1935 roku. W skrzydle północnym zamku znaleziono mury budynku ongiś wolno stojącego, zbudowanego z kamienia na planie zbliżonym do kwadratu, stanowiącego zapewne wieżę mieszkalną z dobrze zachowanymi dwiema strzelnicami przystosowanymi do broni palnej. Można przypuszczać, że Komorowscy włączyli tę wieżę do rozbudowanego zamku. Na miejscu zachodniej półbaszty stanęła cylindryczna zapewne wysoka wieża, której fundamenty zostały również odsłonięte w 1935 r., a na miejscu wschodniej półbaszty istniejąca do dziś wysoka wieża zbudowana na planie kwadratu. W 1569 roku powstały trzy skrzydła mieszkalne trzykondygnacjowe i jednotraktowe, które utworzyły dziedziniec otoczony z trzech stron piętrowymi arkadowymi krużgankami, zapewne otwarty od strony południowej. W XVIII w. nastąpiła dalsza rozbudowa i wówczas zamknięto dziedziniec nowymi zabudowaniami od strony południowej.
